احمد پرتانی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارکرد: طبق پروانه چرای دام، کوچ ییلاقی عشایر هر ساله باید از ۲۹ اسفند آغاز شود اما با توجه به تغییرات جوی و از بین رفتن میان‌بند (مناطق میانه ییلاق و قشلاق) با همکاری منابع طبیعی به طور عرفی زمان آغاز کوچ تا اواخر فروردین و در برخی مواقع ۱۵ اردیبهشت به تعویق می‌افتد.

وی افزود: عشایر در گذشته با توجه به وجود ایل‌راه‌های مناسب، کوچ‌ خود را پای پیاده همراه با دام‌ در سه دوره ییلاقی، میان بند(مناطق میانه ییلاق و قشلاق) و قشلاق انجام می‌دادند به این معنی که زمان شروع حرکت تا رسیدن به مقصد با توجه به توقف‌ها به طور میانگین ۲ ماه طول می‌کشید و دام‌ها در این مدت از مراتع بین راه تغذیه می‌کردند.

سرپرست اداره کل امور عشایر گلستان ادامه داد: به مرور زمان با توجه به توسعه راه‌ها و گسترش مزارع کشاورزی، ایلراه‌ها مخصوص کوچ عشایر از بین رفت و توقف در مناطق میان‌بند حذف شد و با توجه به خشکسالی و نبود علوفه کافی مدت زمان کوچ عشایر به چند روز کاهش یافت و امسال هم با وجود سرد بودن هوا در مناطق ییلاقی از روزهای پایانی اسفندماه شاهد خروج عشایر کرد از استان گلستان هستیم.

پرتانی گفت: در حالت عادی مراتع در قشلاق باید ۶۵ درصد علوفه مورد نیاز دام را تامین کنند که این مساله باعث کاهش قیمت تمام شده دام‌ها و مناسب سازی قیمت گوشت قرمز در بازار می‌شود اما کاهش بارندگی در مناطق محل سکونت عشایر استان، تامین علوفه از مراتع را به صفر رساند.

واگذاری طرح‌های مرتعداری به شرکت‌های تعاونی عشایر

وی افزود: گلستان یکی از استان‌های عشایری کشور به‌حساب می‌آید که ۴ هزار و ۲۰۰ خانوار عشایری با ۲۳ هزار و ۶۶ نفر جمعیت دارد که ۱۲ هزار و ۳۳۸ نفر از آنان غیر بومی و کرد و بقیه ترکمن هستند.

سرپرست اداره کل امور عشایر گلستان گفت: مهمترین راهکار در وضعیت فعلی علاوه بر پرداخت تسهیلات برای تامین علوفه دستی، کمک به احیا، اصلاح و توسعه مراتع عشایری با همکاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان از جمله در بحث اجرای طرح‌های مرتع‌داری است.

پرتانی افزود: در شرایط کنونی اجرای طرح‌های مرتع داری به خود عشایر واگذار می‌شود و آنان هم در خیلی از موارد به دلیل کم سوادی و نداشتن آگاهی کافی از ظرفیت مراتع و نبود حمایت‌های لازم عملکرد موفقی ندارند لذا پیشنهاد می‌شود اجرای طرح‌های مرتعداری به جای افراد به شرکت‌های تعاونی مرتع‌داری عشایری واگذار و کارشناسان متخصص در این رابطه معرفی شوند.

تغییر جایگاه عشایر از دامدار به مرتع‌دار

وی ادامه داد: با تغییر جایگاه عشایر از دامدار صرف به مرتع‌دار شرایط برای احیای مراتع در بخش‌های تولید علوفه، توسعه صنعت اکوتوریسم، پرورش گیاهان دارویی و زنبور عسل فراهم می‌شود که نتیجه آن علاوه بر استفاده بهینه از مراتع، درآمدزایی بهتر برای عشایر خواهد بود.

سرپرست اداره کل امور عشایر گلستان گفت: همچنین ۱۲۰ هزار هکتار از کل ۳۵۰ هزار هکتار مراتع عشایری در اختیار عشایر کرد برای چرای دام‌ است که در هنگام خروج آنان از استان، عشایر بومی دام‌های خود را برای چرا به این مراتع می‌برند که باعث فشار مضاعف بر مراتع می‌شود.

پرتانی اظهارکرد: مدت استفاده از مراتع برای چرای دام چهار ماهه از ابتدای آذرماه تا اواخر اسفندماه است اما هم اکنون شاهد استفاده ۱۲ ماهه هستیم و این مساله باعث فقر شدید مراتع شده و باید اعلام کنیم که ۳۰ درصد از مراتع در اختیار عشایر کرد به دلایل خشکسالی و چرای زیاد تخریب شده است.

جامعه عشایری گلستان را ۲ تیپ از عشایر کوچنده کُرد خراسان‌های شمالی و رضوی و تعداد محدودی از سمنان و عشایر بومی ترکمن استان تشکیل می‌دهند که در مجموع ۷۶۸ هزار راس دام شامل گوسفند، بز، گاو و شتر برای پرورش در اختیار دارند و گوشت قرمز، پشم و شیر از جمله تولیدات اصلی آنان است.

قلمرو زیستی عشایر کوچنده و بومی گلستان ۳۵۰ هزار هکتار از مراتع شرق استان است و ۶۹ درصد از آنان در مراتع مراوه‌تپه، ۲۵ درصد در گنبدکاووس و ۶ درصد در کلاله حضور داشته و قشلاق می‌کنند.