«گردشگری جزیره آشوراده» عنوان نام آشنایی است که حدود ۳۰ سال از مطرح شدن آن می‌گذرد؛ پروژه‌ای که از همان روز نخست مخالفان و موافقان بسیاری داشت. موافقان به دنبال تبدیل آشوراده به کیش بودند و مخالفان، حضور گردشگر در این جزیره را عامل نابودی مطلق محیط زیست و طبیعت می‌دانستند.

با تمام فراز و فرودها طی چند سال اخیر تحولات بسیاری رقم خورد تا اینکه مجوز نهایی طرح گردشگری آشوراده در قالب یک طرح «گردشگری متمرکز» در عرصه ۲۲ هکتاری از سوی محیط زیست صادر و به استانداری گلستان ابلاغ شد و پرونده برای اعلام نظر نهایی به شورای عالی معماری و شهرسازی رفت تا در این خصوص تصمیم نهایی اتخاذ شود.

هرچند کلیات طرح گردشگری آشوراده در قالب طرح متمرکز با امکان شب ماندگاری گردشگری یک بار در سال ۹۹ در شورای عالی شهرسازی و معماری مصوب شد اما بنا به دلایلی نامشخص این موضوع دوباره در دستور کار این شورا قرار گرفت و این بار قالب گردشگری آن به شکل «گردشگری گسترده» یعنی بدون شب ماندگاری، بدون تأسیسات گردشگری و سایر امتیازها تعیین شد.

در ادامه کار و پس از این رویکرد هم سازمان محیط زیست در سکوت مطلق خبری مجوز قبلی خود را تعدیل و صرفاً به گردشگری گسترده مجوز داد.

این مباحث در حالی اتفاق افتاد که در سفر سال گذشته رئیس جمهور به گلستان اجرایی شدن طرح گردشگری آشوراده به عنوان یک ضرورت به مدیران استانی و ملی تکلیف شد تا با تکیه بر این ظرفیت شاهد رونق اقتصادی و حل مشکلات بیکاری و اشتغال منطقه باشیم و در ادامه در سفر سلاجقه، رئیس سازمان محیط زیست به استان هم به صدور مجوز برای این پروژه تاکید شده بود.

اما پس از گذشت مدتی مدیران سازمان محیط زیست طی مکاتباتی مجوز قبلی خود را باطل کردند و مدیران استانداری هم از ماجرا بی خبر هستند.

۳۰ سال تلاش تنها برای پیاده روی!

واقعاً اگر قرار بود پس از ۳۰ سال دوندگی و صدها سفر مسئولان ملی و استانی و صدها ساعت جلسه در نهایت شاهد مجوز گردشگری گسترده شامل اسب سواری، پیاده روی، ماهی‌گیری و غیره باشیم این موارد هم اکنون هم در جزیره رواج دارد و نیاز به جلسات صدگانه و حضور وکیل و وزیر و معاون رئیس جمهور و استاندار و نماینده مجلس نبود.

با اعلام شورای عالی شهرسازی و معماری مبنی بر گردشگری گسترده در آشوراده، محیط زیست هم مجوز قبلی خود را باطل کرد یک فعال گردشگری در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: توجه و اهتمام به صیانت از زیستگاه‌های کشور امری مطلوب و قابل تحسین است اما باید رویکردهای این حوزه عادلانه و متوازن باشد.

فاطمه کرامتی افزود: گلستان در برخی حوزه‌ها مانند تله کابین گرگان و علی آباد و برخی فعالیت‌های گردشگری همانند طرح گردشگری آشوراده گرفتار یک پارادوکس جدی است.

وی ادامه داد: طی سال‌های اخیر چند بار در خصوص آشوراده مجوز صادر شده اما متأسفانه مجوزها مانا نبوده و تحت فشارهای بیرونی بعد از فرجه کوتاهی لغو یا تعدیل شده است.

کرامتی گفت: هیچکس در گلستان تمایلی به تخریب زیستگاه و طبیعت محیط زیست آشوراده ندارد بلکه تلاش بر آن است تا فرصت برابری برای استفاده از این زیبایی‌ها برای همگان فراهم شود.

بررسی‌های جدید لازم بود

برای اطلاع از چگونگی روند طرح گردشگری آشوراده با مسئول واحد طبیعت گردی سازمان حفاظت محیط زیست گفتگو کردیم، ایمان هادی به خبرنگار مهر گفت: طرح گردشگری آشوراده مشابه تمام طرح‌های گردشگری در مناطق تحت مدیریت محیط زیست باید با طرح مطالعات منطقه منطبق باشد.

وی با توضیح اینکه برای مناطق چهارگانه طبق برنامه مطالعاتی زون بندی و کاربری‌هایی تعریف می‌شود، افزود: جزیره آشوراده بخشی از پناهگاه حیات وحش میانکاله بوده که آن هم دارای طرح مطالعاتی است.

هادی اضافه کرد: برای اجرای طرح‌ها در این مناطق باید ارزیابی مجدد انجام و دوباره منطقه و زون‌ها بررسی شوند و در آشوراده هم به دلیل پسروی آب دریای خزر در اکوسیستم تغییراتی رخ داده بود که سبب شد مجدداً زون بندی جدیدی انجام دهیم تا اگر طرح گردشگری انجام می‌شود با حداقل آسیب باشد.

مسئول واحد طبیعت گردی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: طبق بررسی‌های میدانی سال ۹۳، ۹۴ و ۹۷ در آشوراده زون‌های حفاظتی افزایش و زون‌های تفرجی کم شد و به یک نقشه رسیدیم که به لحاظ زیست محیطی کمترین خسارت را در پی داشت.

وی متذکر شد: البته در سال ۹۳ جلسه‌ای با حضور معاونت اول رئیس‌جمهور تشکیل و مقرر شد میراث فرهنگی طرح گردشگری ارائه کند که البته آن طرح مناسب منطقه حفاظت شده نبود.

هادی توضیح داد: بین عناوین گردشگری و طبیعت گردی تفاوت بسیار وجود دارد؛ در طبیعت گردی، مسائل حیات وحش و الزامات محیط زیست پررنگ‌تر شده و ظرفیت‌ها هم دقیق محاسبه می‌شود.

وی افزود: طرح‌های استانداری و میراث فرهنگی رنگ و بوی گردشگری داشت که بارها با رفت و آمد اصلاح و بیش از ۹۵ درصد با طرح مطالعات زیست محیطی منطقه مطابقت یافت.

هادی گفت: بر این اساس یک بخش کوچک معروف به محدوده ۲۲ هکتاری در منتهی الیه غربی اراضی شیلات، آموزش و پرورش و غیره برای اجرای طرح تعیین شد.

وی بیان کرد: البته در ابتدا مقرر شده بود که این طرح در محدوده ۴۸ هکتاری واقع در شرقی‌ترین قسمت آشوراده و محل استقرار تأسیسات دستگاه‌های اجرایی انجام شود اما مطابق استعلام‌ها آن اراضی مستثنیات و یا در مالکیت دستگاه‌های اجرایی بود در نتیجه طرح گردشگری نمی‌توانست در این نقطه اجرا شود لذا باید اراضی جدیدی تعریف می‌شد.

هادی گفت: محدوده جدید -۲۲ هکتاری- یک نوار دو کیلومتری و در منتهی الیه اراضی ۴۸ هکتاری واقع شده و مقرر شد تفرج‌های تیپ دو (طرح متمرکز) در آن اجرایی شود.

امکان اقامت شبانه لغو شد

وی در خصوص تفاوت طرح متمرکز و گسترده گردشگری توضیح داد: در طرح گسترده حساسیت زیست محیطی بالا بوده و به صورت مسیر گردشگری تعریف می‌شود که در آن امکان اقامت شب وجود نداشته در نتیجه بارگذاری‌ها و اقدمات عمرانی به حداقل می‌رسد و فقط واجب ترین نیازهای گردشگری مانند آب شرب، سرویس بهداشتی و آلاچیق در آن لحاظ می‌شود اما در طرح متمرکز چنین نیست.

هادی گفت: در نتیجه با توجه تصمیمات اولیه مقرر شد که طرح متمرکز در آشوراده اجرایی و امکان اقامت شبانه ۸۰ نفر در واحدهای بومگری فراهم شود.

وی اضافه کرد: البته اسکان در اراضی ۲۲ هکتاری با اسکان در زون گردشگری متفاوت است و خدمات گردشگری شامل هتل، متل، مجتمع تفریحی توریستی و غیره در این مناطق قابل اجرا نیست لذا با توجه به اینکه استانداری مد نظر داشت این فضاها را در آشوراده اجرایی کند مقرر شد بارگذاری سنگین در بیرون از این منطقه و در قالب سایت پشتیبان اجرایی شود.

هادی از انتخاب سازمان همیاری شهرداری‌ها برای اجرای این طرح خبرداد و گفت: اما داستان از اینجا شروع شد که اسکله‌ای در جزیره برای دسترسی ایجاد و این امر با اعتراضات و پرونده‌ای همراه شد.

وی عنوان کرد: طبق همین مسأله و موارد مطرح شده توسط سمنا (ستاد مردمی نجات آشوراده) جلساتی در بازرسی کل کشور و غیره برگزار شد، در نهایت این طرح در شورای عالی معماری و شهرسازی مطرح در آنجا بیان شد با توجه به حساسیت‌های موجود صلاح بر این است که منطقه ۲۲ هکتاری هم در قالب زون گسترده مطرح شود و حتی ۸۰ نفر اقامت بومگردی هم نادیده گرفته شده و گردشگران باید در سایت پشتیبان اقامت کنند.

بازخوردی از استان ندیدیم

هادی گفت: سازمان محیط زیست هم از این مسأله استقبال کرد البته ما به لحاظ زیست محیطی از طرح متمرکز خود دفاع می‌کنیم اما مواردی که طی این سال‌ها مطرح شده ما را هم راغب کرد برای اینکه کار از دست محیط زیست خارج نشود، طرح را به صورت گسترده انجام دهیم.

وی افزود: رئیس سازمان هم از این طرح حمایت کرده و گفت که مشابه این مسئله عمل خواهیم کرد.

هادی متذکر شد: مجوزهایی که صادر می‌شود تا دو سال پایدار بوده و بعد از این باید تمدید شوند که این تمدیدها می‌تواند با تغییراتی همراه باشد.

وی گفت: در نتیجه مجوزهایی که در آشوراده صادر می‌شود حتماً باید در قالب طرح گسترده باشد و نامه‌نگاری‌های آن به استان انجام شده اما تحرک و بارگذاری از طرف مجری طرح دیده نشده است و حتی بازخوردی از طرف استان نداشتیم تا متوجه شویم چه پاسخی به نامه‌های ما می‌دهند.

هیچ اقدامی انجام نشده است

نماینده مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی هم پیش از این به خبرنگار مهر گفته بود هیچ اقدامی در راستای اجرای پروژه گردشگری و طبیعت گردی آشوراده انجام نشده است.

عبدالجلال ای ری افزود: مجوز طرح گردشگری در دو نقطه، در جزیره آشوراده به مساحت ۲۲ هکتار و همچنین در ۱۳۸ هکتار از ساحل بندرترکمن داده شده است.

وی گفت: مسئولان گلستانی به دنبال مقصر در این حوزه هستند و مشکلات زیادی از جمله بحث‌های محیط زیستی را عامل عدم اجرای پروژه عنوان می‌کنند.

ای ری ادامه داد: غالباً در پروژه‌های گردشگری در ابتدا باید زیرساخت‌های لازم را فراهم کرد تا بعد از آن سرمایه گذار وارد میدان شود.

وی گفت: در حال حاضر قرار شده که سازمان همیاری شهرداری‌ها عملیات اجرایی حدود ۱۰ هکتار از پروژه را اجرا کند.

به گزارش خبرنگار مهر، اهالی گلستان از مدیران استانی انتظار دارند تکلیف طرح گردشگری و طبیعت گردی آشوراده که دستور صریح رئیس جمهور هم است، یک بار برای همیشه مشخص شود زیرا درخواست‌ها و نامه‌های رفت و برگشتی تنها منجر به فرصت سوزی خواهد شد.