پیش بینی بارش برف و باران در هفته جاری دوستداران حیات وحش را امیدوار به رفع خشکسالی در پارک ملی گلستان کرد اما در چند روز گذشته این ذخیره‌گاه زیست‌کره به غیر از مناطق کوهستانی سهم بسیار اندکی از ریزش جریانات جوی داشته است و در صورت ادامه‌دار بودن این روند به‌زودی دیگر آبی در رودخانه‌های آن باقی نخواهد ماند.
پارک ملی گلستان به عنوان یکی از پنجاه ذخیره‌گاه زیست کره دنیا و زیستگاه گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی در سال ۱۳۳۶ با نام «آلمه و ایشکی» مورد حفاظت قرار گرفت و نخستین پارک ایران شناخته می‌شود که سال ۱۳۵۴ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
این منطقه تحت حفاظت، پانزدهمین اثر ملی به‌حساب می‌آید که توسط سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۸۷ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت و طبق آخرین سرشماری ۱۰ هزار و ۷۹۰ راس انواع گونه‌های علفخوار شامل ۹ هزار و ۵۰۰ راس قوچ و میش، ۳۹۰ راس آهو و ۹۰۰ راس کل و بز با تغذیه از علف‌زارها، رودخانه‌ها و چشمه‌های این پارک زیست می‌کنند.
حدود ۱۳۰ چشمه دائمی و فصلی در کنار آبشارهای متنوع از جمله «گلستان، آق‌سو، گلشن و خاندوشان و رودخانه دوغ» از قدیم به عنوان منابع آبی مورد استفاده زیستمندان این ذخیره‌گاه زیست کره است و علفخواران دسته دسته در میان دشت میرزابایلو تا سولگرد، لهندور، آلمه، تنگه گل، دشت و محدوده آنها با آرامش چرا می‌کنند.
کاهش چشم‌گیر دبی آب‌های جاری در پارک ملی گلستان
به گفته محیط‌بانان باسابقه، دبی آب آبشارها و رودخانه‌های دائمی و فصلی پارک ملی گلستان با توجه به کم بارانی محسوس حاکم بر استان در مقایسه با سال‌های قبل کاهش محسوسی پیدا کرده و به عنوان مثال آب آبشار گلستان به حدی کم است که قابلیت جریان یافتن در رودخانه متصل به آن را ندارد و همچنین بخش‌هایی از رودخانه دوغ به سمت خشک دائم حرکت می‌کند.
سه نوع آب و هوای متفاوت خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب در پارک ملی گلستان حاکم است که همین ویژگی باعث شده این ذخیره‌گاه زیست کره دارای پوشش گیاهی متنوع از استپ خشک تا جنگل انبوه باشد و حیات وحش آن چه در مناطق کوهستانی، خشک و یا مرطوب نگرانی برای تامین غذای خود ندارند اما این روزها گستره تردد جانوران به دلیل کاهش منابع آبی محدودتر شده است.
رییس پارک ملی گلستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: بارندگی‌های محدود فصل زمستان شاید برای جلوگیری از گسترش آتش‌های نقطه‌ای در منطقه خوب بود اما تاثیر لازم را برای تغذیه سفرهای آب زیرزمینی و روان‌های داخل پارک نداشت.
مهدی تیموری افزود: آرزو داشتیم طبق پیش بینی هواشناسی در این روزها بارش برف سنگینی را در محدوده پارک ملی گلستان مشاهده کنیم تا نگرانی‌هایمان برای حفظ رطوبت خاک و رویش علوفه‌ها در کنار بهبود سطح منابع آبی و رودخانه‌ها کم شود.
وی ادامه داد: بر خلاف این پیش بینی به غیر از ارتفاعات در دیگر نقاط پارک ملی گلستان برف و یخبندان شدید نبارید و بر اساس شاخص‌ها آب ورودی رودخانه دوغ و یا آبشار گلستان اصلا وضعیت نرمالی ندارد و به دلیل مطلوب نبودن بارندگی‌های امسال سطح آب آنها نسبت به سال‌های قبل خیلی کاهش یافته و در صورت ادامه وضعیت جوی موجود هر لحظه باید در انتظار خشک شدن کامل آنها باشیم.
پارک ملی گلستان جوابگوی زیستمندان است
رییس پارک ملی گلستان گفت: طبیعت پارک ملی جوابگوی خوراک و آب زیستمندان است و نیازی به توزیع علوفه احساس نشده اما تداوم کاهش بارندگی‌ها آن هم در فصل زمستان به طور قطع وضعیت را سخت‌تر می‌کند.
تیموری افزود: خیلی از چشمه‌های موجود در پارک ملی گلستان هوابین هستند به این معنی که در صورت نبود بارندگی مناسب خشک می‌شوند و با وجود مشاهده برف در ارتفاعات هنوز بارندگی کافی را در دشت میرزابایلو به عنوان زیستگاه آهوان نداشتیم و احتمال مهاجرت آنها برای تامین آب و علوفه بیشتر به حاشیه مزارع کشاورزی و زیستگاه‌های پیرامونی وجود دارد.
وی اظهارداشت: میزان آب‌های جاری پارک ملی گلستان مثل آبشار آق‌سو، گلستان، رودخانه دوغ، آبشار گلشن و خاندوشان خیلی کم شده به طوری که آب آبشار گلستان اصلا به رودخانه نمی‌رسد و این شرایط مسیرهای دسترسی به آب زیستمندان حیات وحش را محدود کرده که این خود فرصتی برای شکارچیان است.
رییس پارک ملی گلستان گفت: با توجه به تجربه موفق سال‌های قبل در مرمت و بهسازی چشمه‌ها و ایجاد آبشخورها، از محل اعتبارات امسال ادامه این برنامه‌ها را به ویژه در منطقه لهندور و سولگرد خواهیم داشت.
افزایش ۱۰ درصدی جمعیت علفخواران پارک ملی گلستان
به اعتقاد کارشناسان، با وجود خشکسالی که باعث کاهش دبی منابع آب‌های جاری مانند آبشار گلستان و خشکی تعدادی از چشمه‌ها شده، تشکیل شورای راهبری برای مدیریت پارک ملی گلستان در کنار تلاش محیط‌بانان و همیاران طبیعت برای حفاظت از این ذخیره‌گاه باعث شده تا گونه‌های جانوری آن از جمله علفخواران در آرامش به زیست خود ادامه دهند و شواهد حاکی از رشد جمعیت آنها در چند سال اخیر است.
تیموری افزود: جمعیت علفخواران شاخص حیات وحش پارک ملی گلستان شامل گونه‌های «کل و بز، قوچ و میش و آهو» بر اساس سرشماری امسال با وجود کاهش بارندگی و خشکسالی حاکم نسبت به پارسال ۱۰ درصد رشد داشته است.
وی گفت: امسال ۱۰ هزار و ۷۹۰ راس انواع گونه‌های علفخوار شامل ۹ هزار و ۵۰۰ راس قوچ و میش، ۳۹۰ راس آهو و ۹۰۰ راس کل و بز در این ذخیره‌گاه زیست کره شمارش و ثبت شد که در مقایسه با ۹ هزار و ۵۷۹ راس سال گذشته افزایش ۱۰ درصدی را نشان می‌دهد.
این ذخیره‌گاه زیست کره به دلیل موقعیت جغرافیایی، توپوگرافی و البته رویشگاهی شامل طیف وسیعی از زیستگاه‌ها و اکوسیستم‌هاست و رویشگاه‌های تپه ماهوری با عناصر شاخص ایرانی تورانی مانند درخت تاغ، گونه آهوی ایرانی و قوچ و میش، رویشگاه‌های هیرکانی با عناصری مانند درخت راش، گونه جانوری مرال و زیستگاه‌های کوهستانی با عناصری مانند درخت ارس و گونه‌های پلنگ ایرانی و کل و بز است.
گونه‌های جانوری این پارک شامل آهو، پلنگ، تشی، خرس قهوه ایی، خرگوش، حشره خورها، راسو، روباه، روباه ترکمنی، رودک، سمور جنگلی، سیه گوش، شوکا، شنگ، قوچ و میش، کل و بز، گراز، گربه پالاس، گرگ، مرال، سمندر، قورباغه جنگلی، وزغ سبز، لاک پشت چهار چنگالی، مارمولک بی پا، مار آبی، مار قیطانی، گرزه مار و افعی قفقازی است.
پارک ملی گلستان بزرگ ترین و قدیمی ترین پارک ملی کشور با مساحت ۹۱ هزار و ۸۹۵ هکتار در شهرستان گالیکش در شرق استان گلستان و غرب استان خراسان شمالی واقع است و بخش ناچیزی از پارک ملی گلستان در سرزمین استان سمنان قرار دارد.
- منبع خبر : خبرگزاری ایرنا
Friday, 26 April , 2024