تازه‌ترین خبر در این خصوص، برخورد یک دستگاه سواری سمند با یک شتر سرگردان در جاده «اینچه‌برون» به گنبدکاووس در هفته گذشته بود که براثر آن یک نفر از چهار سرنشین این خودرو در دم جان خود را از دست داد و سه نفر دیگر نیز مصدوم شدند.

مرگ ناگوار یک عضو خانواده و مصدومیت سه عضو دیگر آن براثر این حادثه نخستین خبر از برخورد خودروهای عبوری با شترهای سرگردان در جاده‌های اصلی و فرعی نواحی شمالی گلستان نیست و آخرین بار آن هم نخواهد بود.

غمنامه برخورد خودروهای عبوری با شترهای سرگردان در جاده‌های گلستان سال‌هاست که تکرار می‌شود و به اعتقاد کارشناسان و فعالان اجتماعی و فرهنگی، مادامی که برای این معضل از سوی متولیان و نیز صاحبان این حیوان اهلی چاره‌اندیشی نشود و به قولی «در روی یک پاشنه بچرخد»، هر از چندگاه باید منتظر اخباری از این دست و سوگوار شدن خانواده‌هایی باشیم که شترها مرگ یا مجروحیت عزیزانشان را رقم می‌زنند.

گلستان افزون بر ۶ هزار شتر دارد

پرورش شتر جزو مشاغل سنتی مردم گلستان به خصوص ترکمن‌های ساکن نوار شمالی این استان در گنبدکاووس، گمیشان، بندرترکمن، آق‌قلا، مراوه‌تپه و کلاله است که با وجود برخورداری از اقلیم خشک، نیمه‌خشک به سبب همجواری با مراتع غیرمشچر از مناطق مناسب پرورش این دام اهلی محسوب می‌شود.

مطابق داده‌های مدیران حوزه دام جهادکشاورزی گلستان، این استان افزون بر هزار و ۵۰۰ پرورش‌دهنده شتر دارد که با سرپرستی یک ساربان در قالب گروه‌های ۵۰ تا ۱۰۰ نفره در مراتع حاشیه بیابان‌های نزدیک روستاها به چرا می‌پردازند.

گنبدکاووس با سه هزار و ۱۰۰ نفر، آق‌قلا با هزار و ۳۰۰، مراوه‌تپه با هزار و ۱۰۰ و گمیشان با ۹۰۰ نفر دارای بیشترین تعداد شتر در نواحی شمالی استان گلستان هستند.

کارشناسان معتقدند که یکی از دلایل برخورد خوردهای عبوری با شترهای سرگردان در جاده‌های نواحی شمالی گلستان و بروز تلفات رانندگی، استقرار مراکز نگهداری و چرای این حیوان در مجاورت معابر اصلی و فرعی نواحی شمالی استان است.

به گفته آنها، عدم نصب شبرنگ فسفری بر گردن یا پای شترها سبب شده تا امکان رویت این حیوان از فاصله دور توسط رانندگان بالاخص هنگام شب و تاریکی هوا دشوار شود و به همین دلیل شاهد بروز حوادث ناگوار رانندگی براثر برخورد خودروها با این حیوان اهلی سرگردان در جاده‌های نواحی شمالی گلستان هستیم.

یک فعال اجتماعی در گنبدکاووس معتقد است که دولت یا دستگاه‌های متولی باید قوانین سختگیرانه‌ای برای پرورش‌دهندگان شتر وضع کند تا با مراقبت بیشتر از احشام خود و به آغل بردن آنها قبل از تاریکی هوا مانع بروز سوانح رانندگی غمبار در منطقه شوند.

قربان‌محمد سخاوی به خبرنگار ایرنا گفت: هر سال شاهد چندین فقره تصادف خودروها با شترهای سرگردان در نواحی شمالی گلستان و گنبدکاووس هستیم که براثر آن چندین خانواده عزادار، یتیم و بی‌سرپرست شده و یا متحمل جراحات جسمی، روحی و خسارات مادی فراوانی می‌شوند.

وی بابیان اینکه هیچ وقت صاحبان شترهایی که عامل سوانح رانندگی می‌شوند، شناسایی نمی‌شوند تا خسارت یا دیه از آنها گرفته شود، افزود: اگر این امر محقق شود بدون تردید درس عبرتی برای سایر پرورش‌دهندگان این حیوان اهلی در منطقه خواهد شد تا شترهای خود را به امان خدا در جاده‌ رها نکنند.

سخاوی ادامه داد: ساده‌ترین راه‌حل در این خصوص هم نصب شبرنگ‌های فُسفری بر گردن یا پاهای شترها است که هزینه زیادی هم ندارد ضمن اینکه این اقدام سبب می‌شود تا رانندگان عبوری در تاریکی هوا و شب هنگام، آنها را از فاصله دور بهتر ببینند و از بروز تصادف جلوگیری شود.

رییس اداره ایمنی و ترافیک اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای گلستان هم در این خصوص به خبرنگار ایرنا بیان داشت: در ایمنی و ترافیک جاده‌ها و معابر ۳۲ دستگاه و نهاد مسوولیت دارند که یکی از آنها سازمان راهداری است.

شاهین تفتیک گفت: ایمنی و ترافیک جاده‌ها داری سه رکن آموزش و فرهنگ‌سازی، مهندسی ترافیک و اجرای صریح مقررات و اعمال قانون است که سازمان راهداری می‌تواند در ۲ بخش آن یعنی آموزش و فرهنگ‌سازی و مهندسی ترافیک نقش ایفا کند.

وی بابیان اینکه تمامی شترها در گلستان دارای مالک هستند، افزود: در وهله نخست متولی اصلی این حیوان و سایر احشام جهادکشاورزی است که باید نسبت به اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی مالکان برای مراقبت از احشام و رها نکردن آنها در حاشیه محورهای ارتباطی و مهمتر از آن جمع کردن و به آغل بردن شترها قبل از تاریکی هوا اقدام کند.

تفتیک اضافه کرد: اداره ایمنی و ترافیک اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای گلستان هم از سال گذشته برخی اقدامات آموزشی و فرهنگ‌سازی را برای مالکان شترها مانند پیش‌بینی ساربان برای احشام خود و نصب شبرنگ‌های فسفری بر گردن یا پاهای شترها شروع کرد.

وی ادامه داد: امسال هم این اداره در سرفصل طرح‌های آگاهی‌بخشی و اصلاح رفتارهای ترافیکی اعتباراتی را برای اشاعه فرهنگ آشکارسازی وسایل نقلیه «کُندرو» مانند تراکتور، کمباین و احشام اهلی مثل شتر پیش‌بینی کرده است.

رییس اداره ایمنی و ترافیک اداره کل راهداری گلستان افزود: تهیه هر عدد شبرنگ فسفری بین سه تا چهار میلیون ریال هزینه دارد که ادارات و دستگاه‌های متولی به همراه صاحبان شترها باید با تامین آن نسبت به آشکارسازی این حیوان در شب اقدام کنند.

تفتیک اضافه کرد: اگرچه مسوول اصلی کاهش سوانح رانندگی مرتبط با شترها برعهده مالک این حیوان است اما ۳۲ دستگاه متولی از جمله راهداری، اورژانس، هلال احمر، شهردارها، دهیاری‌ها، پلیس راه و پلیس راهور، رسانه‌های گروهی هم در این خصوص می‌توانند ایجاد حساسیت و نقش‌آفرینی کنند.

در همین پیوند رییس پلیس راه گنبدکاووس – مراوه‌تپه هم به خبرنگار ایرنا گفت: تنها راه جلوگیری از سوانح رانندگی بین خودرو و شترهای سرگردان در جاده‌های نواحی شمالی گلستان، نصب شبرنگ‌های فسفری بر گردن و پاهای این حیوان و بردن شترها قبل از تاریکی هوا به آغل از سوی مالکان آنهاست.

سرگرد صادق رجنی افزود: در حادثه هفته گذشته برخورد یک دستگاه سمند با شتر در جاده گنبدکاووس – اینچه‌برون که سبب جان باختن یکی از چهار سرنشین این خودرو و مصدومیت سه نفر دیگر شد، سرعت بالای خودرو و عدم توجه به جلو راننده علت اصلی تصادف بوده است.

وی اضافه کرد: در این حادثه صاحب شتر سرگردان هم که کد شناسایی داشت، مشخص شده و برابر مقررات (ماده ۲۱۰ آیین نامه راهنمایی و رانندگی) ۵۰ درصد مقصر شناخته شده است.

سرگرد رجنی ادامه داد: در این ماده قانون آمده است: «هرکس که مسئول حرکت و هدایت حیوانات است، هنگام عبور از عرض یا طول معابر در شب باید از علایم سیار مانند (فانوس، چراغ‌های الکتریکی، دستانه یا راکت شبرنگ ‌دار) استفاده کند، رانندگان موظفند با دیدن حرکت گله و رمه از سرعت خود کاسته و در صورت لزوم تا عبور احشام توقف کنند».

رییس پلیس راه گنبدکاووس – مراوه‌تپه با تاکید بر رعایت کامل مقررات آیین نامه راهنمایی و رانندگی بویژه ۲ ماده ۱۸۰ و ۲۲۰ آن توسط رانندگان و صاحبان احشام، تصریح کرد: از ابتدای امسال تاکنون ۲ حادثه برخورد خودرو با شتر در گنبدکاووس ثبت شده است.

اگرچه پرورش شتر در گلستان حرفه‌ای پرسود محسوب می‌شود اما در سال‌های اخیر به چالش جدی ایمنی راه‌های این استان شمالی تبدیل شده که باید با همفکری و همراهی دستگاه‌های متولی برای رفع آن چاره‌اندیشی کرد.

مطابق داده‌های اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای گلستان، از مجموع پنج هزار و ۲۱۰ کیلومتر طول راه‌های این استان شامل ( ۲۴۴ کیلومتر بزرگراه، ۷۴۲ کیلومتر راه اصلی، ۳۴۴ کیلومتر راه فرعی و سه هزار و ۸۸۰ کیلومتر راه روستایی) فقط کمی بیش از ۲۰۰ کیلومتر آن روشنایی دارند.