شاید کلاله برای بسیاری از ایرانی‌ها ناآشنا باشد اما جاذبه‌های این شهر مانند زیارتگاه خالدنبی در دل تپه‌ماهورها، خرامیدن اسب‌های ترکمن در دشت‌های شقایق بی‌انتها، همجواری با پارک ملی گلستان و بوم‌گردی‌های متعدد برای نمایش آداب و رسوم قوم ترکمن، علاقه مندان حرفه‌ای گردش و سفر را یاد شهری کوچک در شرق گلستان می‌اندازد که طبیعت جذاب، میهمان‌نوازی مردمانش و روستاهای بکری که گویی زمان را در خود متوقف کرده بهترین بهانه برای گشت و گذار دوباره در این شهر است.

با توجه به شرایط اقتصادی و هزینه‌های بالای سفر، بسیاری از گردشگران به دنبال اقامت در مکان‌هایی جذاب با صرفه اقتصادی هستند و در این شرایط مراکز اقامتی که بتوانند شرایط بهتری را از لحاظ امکانات و بهداشتی همراه با تخفیف‌های مناسب در لیست‌های تبلیغی خود به گردشگران ارائه دهند، با موفقیت بیشتری روبه رو خواهند شد.

بوم گردی یا همان گردشگری روستایی شکلی جدید از صنعت گردشگری رواج یافته در ایران است که در آن افراد به جای حضور در هتل‌ها و اماکن شلوغ و پرازدحام راهی روستاهای بکر و دورافتاده می‌شوند تا به دور از هیاهوی زندگی روزمره ساعتی و شاید روزهایی را در آرامش برآمده از این ویژگی ناب سپری کنند.

گلستان با وجود برخورداری از مزیت‌های نسبی در حوزه گردشگری همچون روستاهای واقع در دل کوه‌ها، جنگل‌ها و دشت‌های سرسبز در کنار سکونت حدود ۲۰ قومیت با آداب و رسوم، پوشش و غذاهای متنوع که جذابیت فراوانی به استان بخشیده است در حوزه بوم‌گردی از مناطق منحصر به فرد ایران محسوب می‌شود.

تاکنون با حمایت‌های صورت ۱۶۰ واحد اقامتی بوم‌گردی به طور عمده در روستاهای گلستان فعال شده که سهم کلاله با ۱۱۵ روستا ۳۳ واحد بوم‌گردی است که در طول سال به ویژه تعطیلات عید نوروز و تابستان جمعیت قابل توجهی از گردشگران برای سکونت در بوم‌گردی‌ها به این شهرستان سفر می‌کنند.

طبق آخرین آمار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان از بازه زمانی ۱۶ اسفندماه سال گذشته تا پایان سیزدهمین روز فروردین امسال ۵۴ هزار و ۷۴۹ گردشگر در اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان ساکن شدند که کلاله‌ با ثبت بیش از ۱۵ هزار نفر – شب اقامت بیشترین سهم اسکان در این بخش را به خود اختصاص داد.

از نگاه کارشناسان؛ بافت سنتی کلاله و خرده فرهنگ‌های قوم ترکمن حاکم بر روستاها به ویژه در بحث پوشش، صنایع دستی و غذاهای بومی مانند چکدرمه، بورک و مانتی در کنار وجود جاذبه‌های طبیعی فراوان از جمله قرار گرفتن در جوار پارک ملی گلستان، وجود پارک جنگلی آقسو و مراتع و جنگل‌های همجوار با مجموعه تفریحی چشمه زاو، زیارتگاه خالد نبی و قبرستان باستانی (مشترک با شهرستان مراوه‌تپه)، آتشکده یاساقلیق و تپه‌های باستانی، جنگل‌های خدر اولیا، مرقد امام‌زاده عبدالله، سدهای بوستان و چمران، پارک لاله و مجموعه‌های پرورش اسب روستای صوفیان در کنار دیوارتاریخی گرگان با تکیه بر تبلیغات و اطلاع رسانی‌هایی که در چند سال اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته این شهرستان را بیش از گذشته در معرض توجه گردشگران قرار داده است.

جاذبه‌های گردشگری شاخص کلاله

منطقه نمونه گردشگری خالدنبی با برخورداری از تپه‌ماهورهای دیدنی، زیارتگاه حضرت خالد بن سنان(ع)، دشت شقایق، چشمه، مراتع و دامنه‌های سرسبز و جاذبه‌های بی‌بدیل و چشم‌انداز طبیعی، به عنوان نگینی زیبا در میان جاذبه‌های گردشگری استان گلستان در کلاله واقع است.

مجموعه گورستان و زیارتگاه خالد نبی در ارتفاعات و مناطق کوهستانی استان موسوم به کوه «تانگری‌داغ» قرار دارد و کمی دورتر از این زیارتگاه، روی یکی دیگر از تپه‌های این منطقه تندیس‌های سنگی متعددی در کنار یکدیگر و به‌طور پراکنده مانند یک گورستان از زمین قد برافراشته‌اند و بر اساس مستندات و شواهدی که تاکنون به دست آمده قدمت این گورستان تاریخی به قرون میانی اسلامی مربوط می‌شود.

چشمه آق سو در فاصله هفت کیلومتری شهر کلاله یکی از پرآب‌ترین چشمه‌های استان گلستان به‌ شمار می‌رود که در نزدیکی آن آبشار آق سو با ارتفاع ۷۰ متر واقع شده است.

چشمه آق سو از جاهای دیدنی این شهرستان محسوب می‌شود که علاوه بر چشم‌ اندازهای طبیعی زیبا، دارای امکانات مناسب رفاهی برای گردشگران هم است و همچنین آبشار لوه از دیگر دیدنی‌های کلاله در دل جنگل‌های بکر و حیرت‌انگیز لوه است.

دیوار دفاعی، دیوار بزرگ گرگان یا دیوار سرخ که در برخی متون قدیمی با عنوان «مار سرخ» مطرح شده یکی از سه دیوار تاریخی جهان است که امروزه بقایای آن از کرانه‌های شرقی دریای خزر تا ارتفاعات و دره های البرز شرقی در دامنه بیلی کوه (پارک ملی گلستان نزدیک روستای «زاو» در شمال شرقی شهرستان کلاله) قابل مشاهده است.

همجواری با پارک ملی گلستان به عنوان بزرگ‌ترین و قدیمی ترین پارک ملی کشور با مساحت ۹۱ هزار و ۸۹۵ هکتار که در سال ۱۳۵۴ به عنوان ذخیرگاه زیست کره در زمره ۵۰ ذخیرگاه بیوسفری جهان در فهرست یونسکو ثبت شد از دیگر مزیت‌های گردشگری کلاله است.

پارک ملی گلستان با داشتن هزار و ۳۵۰ گونه گیاهی و ۳۰۲ گونه جانوری برای نسل قدیم و جدید نامی آشناست و خیلی از گردشگران که شمال کشور را برای سفر انتخاب می‌کنند یکی از اولویت‌ها خود را پیاده روی در فضای جنگلی بکر آن و بازدید از جاذبه‌های متنوع این پارک از جمله آبشار آدم چاغران، تنگه گل، آبشار آق سو، بازدید از تالاب کوهستانی سولوکلی و آبشار گلستان قرار می‌دهند.

وجود واحدهای فعال پرورش اسب و همچنین ۵۵۰ راس اسب اصیل ترکمن با بیش از ۱۰۰ نفر بهره بردار از دیگر جاذبه‌های گردشگری کلاله به‌حساب می‌آید و گردشگران برای مشاهده از نزدیک این حیوانات نجیب به روستاهای شهرستان از جمله صوفیان سفر می‌کنند و در کنار آن شب‌های خود را در اقامتگاه‌های بوم‌گردی می‌گذرانند.

عشق زندگی در طبیعت بکر رونق بخش گردشگری روستایی در کلاله

کلاله با داشتن ۳۳ واحد اقامتگاه بوم‌گردی فعال در مناطق روستایی، رتبه نخست استان گلستان در این حوزه را دارد و همواره در طول سال به ویژه تعطیلات تابستان و نوروز جمعیت قابل توجهی از گردشگران و مسافران برای گذران ساعاتی خوش در دل طبیعت به این شهرستان سفر می‌کنند که مهمترین دلیل رونق صنعت گردشگری شهرستان را می‌توان به تبلیغات گسترده‌ انجام شده در سال‌های اخیر برای توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی و معرفی جاذبه‌های طبیعی و تاریخی آن نسبت داد.

این شهرستان با توجه به زیرساخت‌های موجود و قابلیت‌های متعدد رونق بوم‌گردی، توجه به این شاخه توریسم را در دستور کار قرار داده و در حال سرمایه گذاری برای توسعه این بخش مورد توجه بیشتر است چراکه علاوه بر جاذبه‌های بکر، استفاده از طبیعت روستا، خوردن غذاهای سالم و ارگانیک، لمس یک زندگی ساده و سنتی روستایی، شرکت در فعالیت‌های روزانه اهالی و خرید تولیدات دامی و صنایع دستی از جمله فعالیت‌هایی به حساب می‌آید که گردشگران داخلی و خارجی فقط در اقامتگاه‌های بوم گردی امکان تجربه آن را پیدا می‌کنند.

آرش خواجه نوری مدیر یکی از پنج اقامتگاه‌ بوم‌گردی واقع در روستای قره‌جه کلاله در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، زیبایی و سرسبزی طبیعت بکر این شهرستان در کنار نزدیکی به مراکز پرورش اسب اصیل ترکمن و دشت‌های سرسبز و تجربه زندگی در میان مردم بومی با آداب و رسوم کهن را از مهمترین مولفه‌های گردشگران برای اقامت در این منطقه دانست و گفت: تبلیغات گسترده‌ای برای معرفی این ظرفیت‌ها در کانال‌ها و فضاهای مجازی انجام دادم که نتیجه آن استقبال رو به افزایش مردم برای حضور در این شهرستان بود.

وی افزود: مردم با توجه به شرایط اقتصادی کمتر می‌توانند به سفرهای خارجی بروند لذا تمرکز خود را بر روی سفرهای داخل کشور از جمله استان‌های شمالی قرار دادند و گلستان هم به لحاظ جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فراوان یکی از مقاصد این سفرها به‌حساب می‌آید که تلاش داریم با معرفی درست جاذبه‌های مختلف استان و شهرستان کلاله مردم را به اقامت در این خطه تشویق کنیم.

خواجه نوری تبلیغات را در جذب توریسم آن هم از نوع بوم‌گردی مهم برشمرد و بیان کرد: انجام تبلیغات اینترنتی در معرفی بوم‌گردی و تجربه‌هایی که گردشگر در هنگام حضور در این فضا می‌تواند کسب کنند عاملی مهم برای رونق این صنعت است که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

عصمت هاشمی مدیر یکی دیگر از اقامتگاه‌های بوم‌گردی کلاله هم، آبشارها و وجود زیارتگاه خالدنبی در کنار غذاهای بومی که به صورت ارگانیک از مزارع روستا تهیه می‌شود را از جمله دلایل استقبال گردشگران دانست و گفت: بیشترین خوراک‌های مورد تقاضای گردشگران در زمان اسکان در این اقامتگاه چکدرمه، بورک و مانتی به عنوان غذاهای معروف قوم ترکمن است.

وی افزود: گردشگرانی که در واحدهای بوم‌گردی اقامت می‌کنند در مرحله نخست به دنبال تجربه‌های جدید از حضور در دل طبیعت و چشیدن مزه غذاهای بومی جدید هستند و چهار فصل این شهرستان همواره زیبایی‌های خاص خود را برای تشویق گردشگران به سفر دارد.

هاشمی از مسوولان خواست همکاری لازم را برای پرداخت تسهیلات به منظور توسعه اقامتگاه بوم‌گردی، همچنین حل مشکل کمبود آب و آسفالت کردن راه داخل روستا برای تردد ایمن‌تر گردشگران داشته باشند.

در حال ساخت بودن ۱۲ اقامتگاه بوم‌گردی در کلاله

به گفته کارشناسان حوزه گردشگری، روستاها بر اساس بافت تاریخی و سنتی قابلیت‌های گردشگری متنوعی دارند که باید مورد شناسایی قرار گیرد به عنوان نمونه معرفی جاذبه‌های طبیعی و تاریخی کلاله موجب رونق اسکان در واحدهای بوم‌گردی آن و همچنین افزایش حضور گردشگران در روستاها شده است.

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کلاله در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: بیشترین علاقمندی گردشگران در سفر به این شهرستان حضور در دل طبیعت و مشاهده زندگی روستایی است لذا برای فراهم کردن شرایط اسکان بهتر آنان، علاوه بر فعال بودن مراکز اقامتی شهری، ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی از سال ۹۵ مورد حمایت قرار گرفت و در این چند سال ۳۳ واحد بوم‌گردی راه اندازی شد.

محمدعلی سرگزی با بیان اینکه ۱۲ اقامتگاه بوم‌گردی جدید در حال ساخت است، افزود: فعالیت اقامتگاه‌های فعال شهرستان به صورت مستقیم برای ۱۵۵ نفر و به صورت غیر مستقیم برای حدود ۳۰۰ نفر اشتغالزایی کرده است.

وی گفت: در بحث‌های حمایتی پرداخت تسهیلات کم بهره در دستورکار قرار دارد و سال گذشته چهار واحد بوم‌گردی موفق به دریافت یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان تسهیلات کم بهره شدند.

سرگزی با تاکید بر اهمیت توسعه زیرساخت‌های گردشگری، افزود: به تازگی از محل اعتبارات تملک دارایی شهرستان بیش از ۸۰۰ میلیون تومان برای توسعه سرویس‌های بهداشتی و پارکینگ منطقه نمونه گردشگری خالدنبی و بیش از ۶۰۰ میلیون تومان هم برای تکمیل مجتمع خدمات رفاهی آق سو (سرویس بهداشتی و نمازخانه) تخصیص یافته است.

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کلاله ادامه داد: همچنین موافقت اصولی برای چهار مجتمع گردشگری در شهرستان صادر شد و توسعه پنج خانه مسافر موجود در برنامه قرار دارد و متقاضیان برای ایجاد پنج خانه مسافر جدید در مرحله اخذ پروانه هستند.

وی فعالیت‌های اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان در بحث معرفی جاذبه‌های گردشگری استان در بخش‌های مختلف از جمله بوم‌گردی را در جذب بیشتر توریسم موثر دانست و گفت: قره جه، گچی سو بالا، گچی سوپایین، اقچی، تمرقره قوزی، صوفیان، دهنه، قره تپه شیخ، عزیز آباد، چهارمازو، صالح آباد، قودنه بالا، قودنه پایین، قرآنکی جنگل، یاساقلق، زاو بالا، زاو پایین، توتلی تمک، سوار بالا و سوار وسط، چیشت، کورلر، دومانلی، حاج علی، شهید بهشتی و گرکزویلی بدراق از جمله روستاهای مقصد گردشگران در این شهرستان است و روستای قره‌جه به دلیل قرارگرفتن در مسیر زیارتگاه خالدنبی و همچنین نزدیکی به باشگاه‌های پرورش اسب اصیل ترکمن با پنج واحد بیشترین بوم‌گردی کلاله را دارد.

شهرستان کلاله با ۱۳۰ هزار نفر جمعیت در شرق استان گلستان واقع است.