با توجه به اهمیت تحصیل و کسب علم و دانش برای توسعه و پیشرفت، نهضت سوادآموزی در سال ۱۳۵۸ یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فرمان حضرت امام خمینی (ره) با هدف باسواد کردن همه اقشار جامعه تشکیل شد و توانست نقش خود را با همراهی آموزش‌دهندگان در مسیر توسعه خواندن و نوشتن به خوبی ایفا کند.

میانگین باسوادی در کشور از ۴۸ درصد در دوره قبل از انقلاب به ۹۷ درصد رسیده که به گفته علیرضا عبدی رییس سازمان نهضت سوادآموزی درحال حاضر شاید یکی از کارهای سخت نهضت سواد آموزی با توجه به نرخ سوادآموزی در کشور یافتن فرد بی‌سواد باشد.

امسال ۳۰۰ هزار نفر در سراسر کشور تحت پوشش کلاس‌های نهضت سوادآموزی قرار گرفتند و در چند استان مانند سیستان‌ وبلوچستان، لرستان، کردستان، آذربایجان غربی و کهگیلویه و بویراحمد که بیشترین تعداد بی‌سوادان را دارند، نیز طرح شتاب بخشی به سوادآموزی در حال پیگیری است.

طبق آخرین آمار اعلامی، ۹۷ درصد جمعیت ۱۰ تا ۴۹ سال کشور باسواد هستند و تقریبا یک میلیون و ۷۰۷ هزار نفر نیز بی‌سواد مطلق محسوب می‌شوند و حدود ۲ میلیون و ۵۰ هزار نفر هم نوسواد هستند.

فعالیت مضاعف آموزش دهندگان نهضت برای شناسایی سوادآموزان

افزایش با سوادی در جامعه علاوه بر اینکه حکایت از قرارگیری ایران اسلامی در مسیر توسعه و پیشرفت دارد اما این روزها دردی به دردهای آموزش دهندگان نهضت افزوده و آن هم یافتن سوادآموز است و در خیلی از مواقع بعد از گشتن چندین روستا در نهایت موفق به شناسایی افراد بی‌سواد مطلق می‌شوند.

به گفته فریده کریمی یکی از آموزش دهندگان نهضت سوادآموزی در گلستان با ۱۶ سال سابقه فعالیت، پیدا کردن سوادآموز بسیار سخت است و با یک ماه پیگیری هنوز نتوانستم بی‌سواد مطلق در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ ساله را برای شرکت در کلاس‌های سوادآموزی پیدا کنم.

وی افزود: همچنین طبق تجربه سال‌های قبل در صورت پیدا کردن بی‌سواد مطلق، راضی کردن خود فرد و یا همسر و فرزندانش برای حضور در کلاس‌های نهضت زمان‌بر است چرا که به نظر بیشتر خانواده‌ها فردی که چند دهه از عمر خود را بی‌سواد بوده دیگر در سن بالا نیازی به باسواد شدن ندارد.

کریمی بیان کرد: با جلب رضایت فرد بی‌سواد و خانواده‌اش در مرحله بعدی تنظیم ساعت کلاس‌ها که حداقل هفته‌ای سه جلسه برگزار می‌شود سخت است و این افراد که سال‌ها از عمر خود را در زمین‌های کشاورزی، دارقالی و یا بزرگ کردن فرزندانشان گذاشتند انگیزه کمتری برای یادگیری از خود نشان می‌دهند و کارهای خانه را برای حضور نیافتن در کلاس‌ها بهانه می‌کنند.

این معلم نهضت، آموزش دادن به کودکان را بسیار راحت‌تر از افراد بزرگسال دانست و گفت: عمده سوادآموزان فقط یادگیری را مربوط به ساعت کلاس درس می‌دادند و بعد از آن دیگر سراغی از کتاب و دفتر نمی‌گیرند و این مساله باعث می‌شود تا آموزش آنان زمان‌بر باشد.

وی افزود: در پایان دوره‌ هم با وجود هماهنگی و پیگیری باز هم در زمان برگزاری امتحان شاهد غیبت تعدادی از آنان به بهانه مشغله خانه و یا اجازه ندادن همسر و یا فرزندان هستیم.

معلمان نهضت امیدوار به جذب در آموزش و پرورش

کریمی گفت: از سال ۹۸ که با تبدیل وضعیت به عنوان نیروی حق تدرسی آموزش و پرورش فعالیت می‌کردم توانستم به همسرم که کارگر است در تامین بخشی از هزینه ساخت خانه کمک کنم، اما امسال با تعدیل شدنم به دلیل قبول نشدن در آزمون داخلی آموزش پرورش آن هم به دلیل مشکلات خانوادگی که برایم پیش آمد چند ماه است خانه نشین شدم.

وی افزود: الان هم به توصیه دوستان بار دیگر به عنوان آموزش دهنده با نهضت سوادآموزی فعالیت می‌کنم اما تامین هزینه‌های زندگی با درآمد شغل معلمی نهضت که با کم شدن شاگرد هر روز کمتر می‌شود تقریبا امکان‌پذیر نیست.

مریم تکوری یکی دیگر از آموزش دهندگان نهضت سوادآموزی در گلستان هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: نزدیک به نیم قرن است که آموزش‌دهندگان نهضت سوادآموزی به فرمان امام راحل قدم در عرصه آموزش و سواد آموزی به اقشار کم سواد جامعه گذاشتند و تاکنون تمام آموزش دهندگان نهضت سوادآموزی توانسته‌اند بعد از گذراندن حدود پنج یا ۱۰ سال در این راه خطیر به مزد زحمات خود که استخدام در آموزش و پرورش است، برسند.

وی افزود: چند سال قبل با مصوب شدن قانونی آموزش دهندگان به ۲ دسته قبل و بعد از سال ۱۳۹۲ تقسیم شدند و عده‌ای که قبل ۹۲ آموزش دهنده بودند با آزمون داخلی تبدیل وضعیت شدند اما آموزش دهندگان بعد از سال ۹۲ همچنان فعالیت خود در نهضت سوادآموزی را ادامه دادند.

تکوری ادامه داد: برخی از آموزش دهندگان بعد سال ۹۲ با استفاده از شرایط ایثارگری بدون آزمون و با گذراندن دوره دانشگاه فرهنگیان تبدیل وضعیت شدند و افراد باقی مانده همچنان در عرصه رفع جهل و بی‌سوادی فعالیت می‌کنند.

فعالیت معلمان نهضت ۱۰۰ کیلومتر دورتر از محل زندگی

تکوری گفت: همکاران نهضت برای شناسایی و باسواد کردن افراد حتی حاضرند به حدود ۱۰۰ کیلومتر دورتر از محل زندگی خود بروند و از هزینه شخصی خانه اجاره کند.

وی افزود: گاهی شناسایی یک فرد بی‌سواد مطلق حدود سه تا چهار ماه طول می‌کشد و بعد از شناسایی و رفتن به منزل سواد آموز باید با کلی خواهش وی را به برای حضور در کلاس راضی کنیم و بارها از طرف خانواده‌های آنان مورد بی مهری قرار می‌گیریم.

لزوم همکاری دستگاه‌های اجرایی در معرفی نیروهای بی‌سواد

رییس اداره سوادآموزی گنبدکاووس گفت: با توجه به مشکلات موجود برای شناسایی افراد بی‌سواد مطلق، می‌طلبد دستگاه‌های اجرایی نیروهای کارگری بی‌سواد و کم سواد خود را شناسایی و آنان را با اعمال برخی مشوق‌ها ملزم به حضور در کلاس‌های سوادآموزی کنند.

آمنه تقانپور افزود: با همراهی ادارات در کنار فعالیت آموزش دهندگان در شناسایی بی‌سوادان طبق اعلام مسوولان کشوری تا سه سال آینده ریشه بی‌سوادی مطلق در ایران برچیده خواهد شد.

آمار ۹۷.۲ درصدی باسوادان در گلستان

معاون سوادآموزی اداره‌کل آموزش و پرورش گلستان هم میانگین باسوادی جمعیت ۱۰ تا ۴۹ سال استان را ۹۷.۲ درصد اعلام کرد و گفت:‌ این استان در بحث باسوادی از میانگین کشوری جلوتر است.

مسعود سوقی سهمیه ابلاغی امسال سوادآموزی استان گلستان را باسوادکردن ۷ هزار و ۵۰ نفر ایرانی و ۵۵۰ نفر از اتباع دانست و بیان کرد: از این میزان ۳ هزار و ۳۰ نفر حجم دوره سواد (آموزش افراد بی‌سواد مطلق)، هزار و ۵۲۰ نفر حجم دوره انتقال (آموزش برای باسوادان پایه) و ۲ هزار و ۵۰۰ نفر حجم دوره تحکیم (استمرار آموزش) افراد ایرانی و علاوه بر آن ۲۷۰ نفر حجم دوره سواد عادی اتباع و ۳۰ نفر حجم انتقال عادی اتباع و ۱۰۰ نفر حجم دوره سواد کمیساریا و ۱۵۰ نفر حجم دوره انتقال کمیساریا است.

وی همچنین پراکندگی بی‌سوادان و تمایل کم آنان برای شرکت در کلاس‌های سوادآموزی را از مهمترین مشکلات این حوزه برشمرد و گفت: ۲.۸ درصد از جمعیت ۱۰ تا ۴۹ سال استان بی‌سواد هستند به این معنی که در هر روستا یک تا ۲ نفر، لذا شناسایی و تشکل کلاس‌های درس متمرکز برای آنان با مشکلاتی همراه است.

فعالیت ۳۸۰ آموزش دهنده نهضت سوادآموزی در گلستان

وی گفت: با توجه به جذب هزار و ۱۵۰ نفر از آموزش دهندگان سال گذشته با انجام آزمون‌ داخلی و استفاده از تبصره ایثارگری در بدنه آموزش و پرورش هم اینک ۳۸۰ نفر آموزش دهنده با این مجموعه همکاری دارند که جوابگوی کلاس‌های آموزشی پیش‌بینی شده نیست لذا فراخوان دادیم تا در قالب یک کار جهادی با عنوان «یاری‌گران سواد یا خیر یاران» از نیروهای جهادی و حوزه‌های علمیه به عنوان پرداخت زکات علم استفاده کنیم.

سوقی تاکید کرد: برای نخستین بار مجوز جذب ۳۵ نفر به عنوان ناظران سوادآموزی گرفته شد که در مرحله ابلاغ حکم قرار دارند تا بر نحوه برگزاری کلاس‌های نهضت سوادآموزی در سطح استان نظارت داشته باشند.

وی افزود: آموزش دهندگان سواد آموزی زیر مجموعه ۲ شرکت برون سپاری در سطح استان فعالیت دارند و بر اساس قبولی سوادآموزان تحت آموزش خود در دوره‌های سواد، انتقال و تحکیم به آنان حقوق پرداخت می‌شود.

سوقی همچنین در رابطه با استخدام آموزش دهندگان فعال در قالب نیروهای شرکتی، گفت: در صورت تصویب مصوبه‌ای در این رابطه در مجلس شورای اسلامی و ابلاغ آن به استان‌ها اقدامات لازم برای جذب این افراد در دستورکار قرار می‌گیرد.

به اعتقاد کارشناسان، در شرایط فعلی می‌طلبد دستگاه‌های اجرایی برای شناسایی افراد بی سواد در جامعه به میدان بیایند تا سریعتر برنامه خواندن و نوشتن به سرانجام برسد.