۲۲ سال از موافقت طرح جداسازی مصرف کنندگان مواد مخدر (معتادان متجاهر) و نگهداری آنها در مراکز ماده ۱۶ که از سال ۷۹ و بر اساس ماده ۴۲ این طرح، که در دستور کار مسئولان قضائی و ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور قرار گرفت، می‌گذرد و به رغم پیگیری‌های مسئولان امر، مبنی بر احداث ساختمان، جداسازی و انتقال مصرف کنندگان مواد مخدر به این مراکز، بنا به دلایلی از جمله کمبود بودجه و عدم هماهنگی دستگاه‌های دخیل، به حالت تعلیق درآمد و یا به تعویق افتاد.

وضعیت شیوع اعتیاد در استان، مسئولان را بر آن داشت تا در اقدامی جهادی مرکز ماده ۱۶ توسکستان گرگان را در مساحتی به ابعاد یکهزار و ۵۰۰ متر مربع با همکاری خیرین و شهرداری گرگان فعال کنند.

حالا و پس از گذشته سال‌ها فراز و نشیب اداری، این مجموعه با چشم اندازی وسیع برای نگهداری، درمان، مهارت آموزی و مراقبت‌های بعد از خروج معتادان در حال ساخت است.

شهرداری متولی اجرای توسعه مرکز ماده ۱۶ توسکستان

به گفته دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر گلستان، با توجه به افزایش معتادان متجاهر این استان نیازمند توسعه و افزایش ظرفیت مرکز ماده ۱۶ بود.

مهدی طالبی اظهار کرد: توسعه و افزایش ظرفیت مرکز ماده ۱۶ برای جمع آوری، بهبود و توانمندسازی معتادان متجاهر یکی از نیازهای ضروری و فوری استان بود که باید از سوی دستگاه‌های اجرایی مرتبط با این حوزه جدی گرفته می‌شد و حالا پس از سال‌ها کم توجهی، در دست ساخت قرار گرفته است.

وی افزود: مرکز ماده ۱۶ اردوگاه توسکستان از اول انقلاب تا کنون با کاربری‌های مربوط به این حوزه فعال بوده و اکنون ظرفیت آن تنها ۱۰۰ نفر است.

طالبی افزود: در رابطه با اجرای ماده ۱۶ در استان عقب افتادگی زیادی داشتیم به این صورت که در ۱۰ سال گذشته در مقابل تعداد معتاد متجاهری که در استان حضور داشت، فقط پوشش ۱۰۰ نفر امکان پذیر بود.

وی افزود: با پیگیری‌های مداوم استاندار و متولیان این حوزه، یک هکتار از زمین مرکز توسکستان به افزایش فضای ماده ۱۶ اختصاص داده شد و شهرداری گرگان متولی اجرای آن شد.

پیش بینی اعتبار ۱۲ میلیارد تومانی

طالبی ادامه داد: در قدم اول برای اجرای این طرح ۱۲ میلیارد تومان اعتبار پیش بینی شده و امیدواریم بهمن امسال از آن بهره برداری کنیم.

افزایش ظرفیت مرکز توسکستان به ۴۰۰ نفر

وی افزود: با افتتاح این مرکز ظرفیت پذیرش ماده ۱۶ توسکستان به ۴۰۰ نفر خواهد رسید.

طالبی گفت: در کنار این مرکز یک مرکز ماده ۱۶ مردان نیز در گنبد در حال ساخت است که با تکمیل آن تعداد ۴۰۰ معتاد متجاهر در آنجا نگهداری خواهند شد.

وی با بیان اینکه معتادان در این مراکز دیگر فقط بهبود پیدا نمی‌کنند، اظهار کرد: این افراد در زمان بهبودی و درمان، دوره‌های مختلف مهارت آموزی را فرا می‌گیرند تا پس از خروج، مهارتی برای اشتغال و ادامه زندگی داشته باشند.

وی افزود: مواد مخدر و معتادان در حوزه‌های بهداشتی، امنیتی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آسیب‌های زیادی بر پیکره جامعه وارد می‌کنند و با توجه به اینکه گلستان یکی از استان‌های ورودی و حتی مقصد مواد مخدر است لذا این مساله نمود بیشتری در آن دارد و باید حساسیت‌ها نسبت به معضل اعتیاد بیشتر شود.

وی تصریح کرد: بر اساس آمارهای موجود، ۸۵ درصد طلاق‌ها، ۲۰ درصد قتل‌ها، ۶۵ درصد همسر آزاری و کودک آزاری‌ها و پنج درصد شرارت‌ها با اعتیاد در ارتباط است، همچنین ۴۰ درصد در زندان‌ها به صورت مستقیم و ۲۰ درصد به صورت غیرمستقیم با مواد مخدر درگیر هستند.

۶۰ درصد زندانیان را معتادان تشکیل می‌دهند

وی با بیان اینکه ۶۰ درصد جمعیت زندانیان را معتادان تشکیل می‌هند، بیان کرد: امروز با کاهش سن مصرف مواد مخدر، هدفگذاری برای نوجوانان، جوانان و زنانه کردن مصرف، با شیب آسیب‌های مواد مخدر مواجه هستیم، سیگار و دخانیات دروازه ورود به اعتیاد است و با قلیان و قلیان سراها، قبح دود در بین بانوان شکسته شد.

طالبی افزود: مواد مخدر و معتادان در حوزه‌های بهداشتی، امنیتی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آسیب‌های زیادی بر پیکره جامعه وارد می‌کنند و با توجه به اینکه گلستان یکی از استان‌های ورودی و حتی مقصد مواد مخدر است لذا این مسئله نمود بیشتری در آن دارد و باید حساسیت‌ها نسبت به معضل اعتیاد بیشتر شود.

دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر گلستان گفت: این استان با شیوع ۱۳.۷ درصدی مواد مخدر از میانگین کشوری بالاتر است و در واقع رتبه دوم کشوری در این حوزه را به خود اختصاص داده است.

طالبی بیان کرد: مواد مخدر یکی از چهار بحران اصلی جهان و تهدیدی استراتژیک، چند وجهی و با علل و عوامل مختلف است که می‌توان به عنوان یک تهدید با ستیز دائمی و بلند مدت به آن نگاه کرد.

وی تاکید کرد: این یک تهدید هوشمند است و با شرایط روز حرکت می‌کند و برای زنده ماندن خود از تکنولوژی روز بهره برده و تمام طبقات جامعه را مورد هدف قرار می‌دهد.

وی با بیان اینکه مواد مخدر ابزاری برای نسل کشی نیروهای مولد و متلاشی کردن لایه‌های مختلف اجتماعی است، اظهار داشت: با این نگاه باید این را مطرح کنیم که تبدیل مواد مخدر به روانگردان‌ها یک ابزار سیاسی و اقتصادی‌ست و مواد مخدر صنعتی حجم پایین‌تر، سوددهی بیشتر و تخریب شدیدتر به دنبال دارد.

هزینه ۱۶۷ هزار میلیارد دلاری برای مقابله با مواد مخدر

وی با بیان اینکه سالانه مبلغ ۱۶۷ هزار میلیارد تومان صرف هزینه مبارزه با مواد مخدر در کشور می‌شود، بیان کرد: سال گذشته ۱۱ تن مواد مخدر در استان کشف و ضبط شد و تا کنون تعداد ۳ هزار و ۸۵۰ نفر در این راه شهید شده‌اند که از تعداد ۸۳ شهید به گلستان تعلق دارد.

طالبی گفت: مدیریت یکپارچه سازی و غربالگری معتادان متجاهر به صورت پایلوت ملی و طرح یاریگران زندگی در روستاهای گلستان در کنار سه استان دیگر اجرا می‌شود.

دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر گلستان افزود: در طرح یاریگران زندگی در روستاها قرار است این طرح به مدت سه سال اجرا شود و در سال نخست تعداد ۳۰۰ روستا در این طرح شناسایی و جامعه نخبگانی متشکل از امام جماعت، دهیار، اعضای شوراهای روستاها، چند تن از بزرگان، مسئولان مراکز آموزشی، بهورز، فرمانده پایگاه مقاومت بسیج تشکیل شده تا با روش مردم محور، مردم پایه، روستا محور و روستا پایه برنامه‌های گفتمانی و فرهنگی منطبق با شرایط محیطی آن روستا ارائه و سپس آسیب‌ها به دستگاه‌های بالادستی برای تخصیص اعتبار ارائه شود.

وی افزود: تربیت کادر متخصص یکی دیگر از برنامه‌های مهم این شورا بوده و امسال تعداد ۱۲۰ نفر از نیروی انسانی آموزش‌های تخصصی را در راستای پیشگیری از اعتیاد آموزش خواهند دید و تا پایان سال ۱۴۰۲ تعداد یک هزار و ۵۰۰ نفر کادر تخصصی آموزش می‌بینند.

با توجه به اینکه گلستان در شیوع مواد مخدر دومین استان کشور محسوب می‌شود فلذا استاندار گلستان نیز بر ساخت مرکز ماده ۱۶ بسیار تاکید کرده و با بیان اینکه مواد مخدر تهدیدی برای امنیت است، خاطرنشان کرد: سازمان‌های بین‌المللی در مقابله با مواد مخدر به وظایف ذاتی خود عمل نمی‌کنند و ایران حتی در حوزه مبارزه با مواد مخدر دچار تحریم‌های ظالمانه است.

تحریم ظالمانه ایران در حوزه مبارزه با مواد مخدر

علی محمد زنگانه عنوان کرد: سازمان‌های بین‌المللی در مقابله با مواد مخدر به وظایف ذاتی خود عمل نمی‌کنند و ایران حتی در حوزه مبارزه با مواد مخدر دچار تحریم‌های ظالمانه است.

استاندار گلستان ادامه داد: طرح‌های مهرانه (حمایت از خانواده معتادان) و مهاجر (معتادان کم سواد) با همراهی معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری و دستگاه مرتبط اجرایی می‌تواند نقش حمایتی ارزشمندی داشته باشد.

زنگانه افزود: طرح نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان (نماد) با تلاش آموزش و پرورش در شناسایی دانش آموزان آسیب دیده بسیار مؤثر است و باید توسط شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر مورد توجه قرار گیرد.

مشکل اعتیاد است، نه معتاد متجاهر

یک کارشناس ارشد روانشانسی معتقد است که «اعتیاد» مشکل جامعه است نه «معتاد متجاهر».

طیبه زاهدی فر با بیان اینکه با وجود انواع مواد مخدر به سختی می‌توان جلوی اعتیاد را گرفت، به خبرنگار مهر گفت: وفور انواع مخدرهای بی بو که به راحتی و در هر مکانی قابل استفاده است موجب شده که گرایش افراد به مخدرها بیشتر شود.

وی افزود: اعتیاد معلولی از علت‌هاست و خود یک علت نیست، بلکه معلولی است که هیچکس نخواسته بگوید علتش چیست.

این کارشناس ادامه داد: دلیل این موضوع این است که هیچ کودکی نیست که وقتی به دنیا می‌آید معتاد و بزهکار باشد، بلکه مسائل اجتماعی و خانوادگی است که او را به این سمت می‌برد.

به گفته زاهدی فر، خانواده از ابتدای تولد فرزند و زمان رشد شخصیتی او نقش مهمی در آگاهی بخشی دارند و چنانچه این تعالیم درست به آنها آموزش داده شود و در خانواده حتی یک فرد سیگاری هم نباشد، حتی اگر در جمع چنین افرادی قرار بگیرند به هیچ عنوان به آن سمت گرایش پیدا نمی‌کنند.

وی ادامه داد: ایجاد احساس امید به زندگی و نشاط در جامعه، ایجاد اشتغال و تأمین حداقل‌های نیاز جوانان به زندگی و ارتقای سطح معیشت افراد و اقشار مختلف جامعه، بخصوص نوجوانان و جوانان از جمله دلایل مهم عدم روی آوری افراد به مواد مخدر است که این موضوع باید با جدیت در دستور کار مسئولان قرار گیرد.

وی افزود: باید روش‌های رفتاری متعادل و آرامش بخش برای برخورد با فرد معتاد در اختیار قرار بگیرد تا از معضلات بعدی این بلای خانمانسوز جلوگیری شود.

به گفته این کارشناس یکی از مشکلات اصلی، گرایش زنان به برخی مواد اعتیاد آور است که ابتدا به صورت تفریحی در جمع دوستان مصرف می‌شود و به مرور تبدیل به استفاده روزانه و اعتیاد می‌شود.

به گفته زاهدی فر، این مسئله زمانی بغرنج می‌شود که این زنان یا مادر هستند و یا قرار است مادران آینده فرزندان خود باشند و در جامعه‌ای که قبح مصرف مواد در زنان آن شکسته می‌شود دیگر نمی‌توان انتظار داشت که به راحتی آمار اعتیاد کاهش یابد.

جمع آوری فقط یک مسکن است

آنچه در موضوع مبارزه با مواد مخدر و معتادان باید به آن توجه کرد این است که به گفته مسئولان متولی، گلستان علاوه بر اینکه دومین استان کشور در شیوع مواد مخدر است یکی از دروازه‌های ورودی مواد مخدر نیز محسوب می‌شود که به رغم همه مراقبت‌های انتظامی در ورودی‌ها و خروجی‌های استان و دستگیری مداوم توزیع کنندگان، اما همچنان فعالیت‌ها دارد.

باید به این نکته توجه داشته باشیم که در مواجهه با معضل اعتیاد و معتادان جامعه، نگاه سلبی، انتظامی، جمع آوری و بهبود نتایج مثبتی به همراه ندارد و تنها به عنوان یک مُسکن است که فقط مدت کوتاهی عمل می‌کند.