در حالی که آمار خشکیدن خلیج گرگان روز به روز بالاتر می رفت و در حوالی زمستان سال ۱۴۰۰ به گسترده ۷۰ درصدی نیز رسیده بود، دولت آستین‌ها را برای علاج بخشی این پهنه آبی بالا زد و تا چند روز قبل که این طرح بزرگ را به سرانجام رساند، آستین‌ها را همچنان بالا نگه داشت تا کارستان خود را برای کمک به حل یکی از بزرگترین مشکلات محیط زیستی شمال کشور تکمیل کند.

تابستان امسال مردم گلستان با مشاهده گرد و غبار در آسمان این استان غافلگیر شدند. برخی افراد، دلیل این گرد و غبار را از کشور همسایه و بیابان قره قوم ترکمنستان می‌دانستند اما عده دیگری معتقد بودند منشا این ریزگردها خلیج گرگان است.

اگرچه وقوع پدیده ریزگردها در ۱۸ استان کشور دارای سابقه است و شنیدن اخبار آن برای مردم گلستان که همواره از نعمت توامان آب و هوای معتدل، کوه، جنگل، دریا و دشت با بارش سالانه مناسب برخودارند، شاید زیاد جدی نبود اما درگیرشدن این استان شمالی با این مهمان ناخوانده طبیعی نگرانی‌هایی را در مردم این دیار بالاخص نواحی شمالی آن ایجاد کرده بود.

علی‌محمد زنگانه استاندار گلستان گفته بود: موضوع خلیج گرگان یک موضوع بسیار جدی است و اگر این پهنه آبی خشک شود محیط زیست و سلامت مردم مورد تهدید جدی قرار خواهد گرفت و ۶۰ هزار هکتار کانون ریزگرد نمکی ایجاد خواهد شد.

در همین راستا، دولت علاج بخشی و احیای خلیج گرگان را به دلیل آثار فراوان حاصل از آن در بخش های محیط زیستی و اجتماعی و اقتصادی مورد توجه جدی قرار دارد و در نهایت با تلاش فراوان این طرح را به سرانجام رساند و خلیج گرگان را پس از سال‌ها دوری به دریای خزر متصل کرد.

مشاور زیست‌محیطی پروژه لایروبی خلیج گرگان با اشاره به اقدام امیدبخش دولت سیزدهم در احیای خلیج گرگان، گفت: لایروبی این پهنه آبی، گلستان را از بحران‌ زیست‌محیطی بزرگ و فراگیر نجات داد.

رحمان پاتیمار اظهار کرد: قبل از آغاز عملیات اجرایی پروژه خلیج گرگان پایش ۱۲ ماهه انجام شد و داده‌های موجود نشان می‌داد وضعیت خلیج گرگان رو به وخامت است.

وی با بیان اینکه تا چند ماه گذشته شوری بالای ۴۸ میلی‌گرم در هزار در برخی نقاط خلیج گرگان ثبت شده بود، افزود: بعد از بازگشایی کانال آشور، احتمال بازگشت سریع خلیج به حالت قبل و کاهش میزان شوری وجود بود.

مشاور زیست‌محیطی پروژه لایروبی خلیج گرگان با اشاره به اینکه پس از لایروبی خلیج گرگان، پایش‌ها و مشاهدات به طور هفتگی انجام می‌شود، بیان کرد: بررسی وضعیت فعلی خلیح گرگان نشان می‌دهد احیای خلیج گرگان در کوتاه مدت ممکن نیست و علاوه‌بر زمان طولانی‌تر(حداقل ۱۲ ماه)، به حمایت ویژه دولتمردان نیاز دارد.

پاتیمار بازگشایی کانال چاپاقلی و پمپاژ آب را ضروری خواند و تاکید کرد: اگر اقدام دولت سیزدهم در لایروبی خلیج گرگان نبود، فاجعه زیست‌محیطی بسیار زودتر اتفاق می‌افتاد و در واقع لایروبی این پهنه آبی باید در سال‌های گذشته و قبل از ورود وضعیت این خلیج به حالت بحرانی انجام می‌شد.

وی با بیان اینکه لایروبی خلیج گرگان، گلستان را از بحران‌های زیست‌محیطی عمده نجات داد، گفت: اگر لایروبی خلیج گرگان اتفاق نمی‌افتاد وقوع بحران‌های اقتصادی و اجتماعی، ریزگرد و دیگر بحران‌های زیست‌محیطی در گلستان قطعی بود و کانال چاپاقلی و آشور در سال ۱۴۰۲ به طور کامل بسته می‌شد.

مشاور زیست‌محیطی پروژه لایروبی خلیج گرگان با بیان اینکه کانال آشور باید پیش از این بازگشایی می‌شد، گفت: اقدام دولت در دور دوم سفر هیات دولت به گلستان بازگشایی کانال خزینی و چاپاقلی است تا جریان آبی در خلیج گرگان تسریع شود و اکوسیستم به حالت قبلی بازگردد.

فرماندار بندرترکمن هم لایروبی خلیج گرگان را گام مهم دولت سیزدهم برای رونق و توسعه گلستان برشمرد و گفت: لایروبی و اتصال این پهنه آبی به دریای خزر، صدها هزار پرنده مهاجر را پس از خشکی چند ساله با خلیج گرگان آشتی داد.

نورمحمد جعفری افزود: با لایروبی ۱۱ کیلومتر از کانال آشور، اتصال خلیج گرگان به دریای خزر برقرار شد تا مسیر ورود ۱.۵ میلیارد مترمکعب آب دریا به این پهنه آبی هموار شود.

به گفته وی ارتباط خلیج گرگان با دریای خزر علاوه بر بازگشت صدها هزار پرنده مهاجر، حدود ۱۵ گونه ماهی کمیاب را از خطر انقراض نجات داد.

وی ادامه داد: شوری آب خلیج گرگان که به دلیل کاهش سطح آب به ۴۵ میلی‌گرم در هزار لیتر افزایش یافته بود بعد از بازگشایی کانال آشور و اتصال به دریای خزر به ۲۲ میلی‌گرم در هزار لیتر کاهش یافت.

دبیر کارگروه خلیج گرگان در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان هم اقدام دولت سیزدهم در لایروبی خلیج گرگان را موثر دانست و گفت: اجرای این پروژه، ارتفاع و کیفیت آب خلیج گرگان را ارتقا داد.

مهدی ذوالفقاری اظهار کرد: لایروبی خلیج گرگان امری مهم و ضروری بود و همت دولت سیزدهم در اجرای این پروژه قابل تقدیر است.

رییس جمهور اسفند سال ۱۴۰۰ در شانزدهمین سفر استانی به گلستان دستور احیا و لایروبی خلیج گرگان را صادر کرد.

پس از سفر اسفند ۱۴۰۰ آیت الله رییسی به گلستان و دستور صریح وی، عملیات نجات بخشی خلیج گرگان به عنوان مهمترین بخش پناهگاه حیات وحش و ذخیرگاه زیست کره میانکاله آغاز شد.

انتخاب پیمانکار خارج از تشریفات اداری بیانگر اراده جدی قوه مجریه برای نجات دردانه خزر بود و پس از آن ده‌ها فروند قایق، لایروب، کامیون ، بیل مکانیکی و ادوات فنی و راه سازی عازم شمال جزیره آشوراده شدند تا با جمع آوری رسوبات، زمینه ورود آب به خلیج گرگان را فراهم کنند.

با توجه به زمان‌بر بودن آبگیری کامل خلیج برای افتتاح رسمی با حضور رییس جمهور، آبگیری اولیه آغاز شد و بهره‌برداری کامل از فاز نخست احیای خلیج گرگان با حضور رییس جمهور در سفر دور دوم به گلستان انجام خواهد شد.

به اعتقاد کارشناسان توجه به احیای خلیج گرگان و رهایی آن از خشکی از جهات اقتصادی و اجتماعی بسیار ضروری بوده و اگر اقدام عملی برای احیای آن شتاب نمی گرفت، تا سال ۱۴۰۲ ارتباط طبیعی خلیج گرگان با دریای خزر برای همیشه قطع شده و مانند خلیج «حسن‌قلی» و تالاب گمیشان گرفتار خشکی مطلق می‌شد.

از پیامدهای این خشکی، افزایش دمای منطقه و رسیدن میانگین شوری آب این خلیج به ۲۵ درصد بود و علاوه بر آن، تخریب بیشتر محیط زیست و ایجاد یک شوره‌زار بزرگ در منطقه و فراگیری گرد و غبار آن تا خراسان شمالی دور از انتظار نبوذ.

خلیج گرگان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و حوزه شهرستان‌های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر از ۶۰ کیلومتر طول و حداکثر ۱۲ کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی – غربی است.

ثبت خلیج گرگان در سال ۱۳۵۴ به همراه تالاب میانکاله و «لپو زاغمرز» در استان مازندران به‌ عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر ثابت کرد این خلیج و نواحی اطراف آن یک مجموعه ارزشمند زیست ‌محیطی است که علاوه بر حفظ چرخه زیست دریای خزر در معیشت جوامع محلی که حدود ۵۰۰ هزار تا یک میلیون نفر از جمعیت منطقه تحت تاثیر مستقیم خلیج گرگان هستند، اثرگذاری مستقیم دارد.